Ο μουσουλμάνος υπήκοος στις αντιλήψεις των φορέων της ελληνικής διοίκησης την περίοδο 1912-1922.
Περίληψη
Η εδαφική επέκταση του ελληνικού κράτους κατά την περίοδο 1912-1922 το έθεσε αντιμέτωπο με το πρόβλημα της διοίκησης ενός συμπαγούς μουσουλμανικού πληθυσμού στις Νέες Χώρες (Μακεδονία, Ήπειρο, Θράκη, νησιά Αιγαίου και Κρήτη) πρόβλημα που ετίθετο για πρώτη φορά με τέτοια ένταση, αφού η προηγούμενη εμπειρία της Θεσσαλίας δεν ήταν συγκρίσιμη από πλευράς πληθυσμιακών μεγεθών. Η ανακοίνωση θα επικεντρωθεί στις αντιλήψεις των φορέων της ελληνικής κεντρικής και τοπικής διοίκησης όσον αφορά τη θέση των νέων αυτών μουσουλμάνων υπηκόων στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας και στην εικόνα που είχαν γι’ αυτούς, ενώ, παράλληλα, θα παρουσιαστούν και οι παράγοντες που συνέβαλαν στη διαφοροποίηση των αντιλήψεων αυτών. Θετικές ή αρνητικές αντιλήψεις για τους μουσουλμάνους διαπιστώνεται ότι έχουν άμεση συνάρτηση με τις επιδιώξεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και ιδιαίτερα με την υλοποίηση της εδαφικής επέκτασης του ελληνικού κράτους, επέκταση που προσθέτει ολοένα και περισσότερους μουσουλμάνους υπηκόους στο ελληνικό κράτος. Επιπλέον, η διαφοροποίηση στις αντιλήψεις για τους μουσουλμάνους των Νέων Χωρών έχουν άμεση σχέση με την εκλογική συμπεριφορά του μουσουλμανικού στοιχείου στην περίοδο του Εθνικού Διχασμού, αλλά και με το πως ορίζουν οι φορείς της ελληνικής διοίκησης την απειλή για την εθνική ασφάλεια ή το εθνικό συμφέρον. Στη συνέχεια η ανακοίνωση θα εξετάσει ποιες πολιτικές πρακτικές θεωρούνταν κατάλληλες απέναντι στο μουσουλμανικό πληθυσμό της ελληνικής επικράτειας και με ποια προοπτική αυτές προκρίνονταν από τους εκπροσώπους των ελληνικών αρχών. Έπρεπε, δηλαδή, το μουσουλμανικό στοιχείο να αφομοιωθεί με βίαια μέσα στον ελληνικό εθνικό κορμό, να αναγκαστεί σε μετανάστευση ώστε να επιτευχθεί η εθνική ομοιογένεια ή θα μπορούσε με κατάλληλες πολιτικές να μεταβληθεί σε πιστό έλληνα υπήκοο και πολύτιμο στοιχείο για το ελληνικό κράτος; Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις απόψεις της κυρίαρχης πολιτικής προσωπικότητας της περιόδου, του Ελευθερίου Βενιζέλου που ήδη από την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας πίστευε ότι «η Ελλάς είναι προωρισμένην ημέραν τινά να καταστή δύναμις Μουσουλμανική εν η οι μουσουλμάνοι να ζώσι τελείως ευχαριστημένοι», ενώ θεωρούσε ότι ο κατάλληλος τρόπος διοίκησης μειονοτικών πληθυσμών θα ήταν «παρέχοντες εις αυτούς πλήρη ισοπολιτείαν και προστασίαν» Σε ποιο βαθμό οι παραπάνω αντιλήψεις αναφορικά με τη θέση των μουσουλμάνων στις δομές του ελληνικού κράτους εφαρμόστηκαν τελικά στην πράξη,θα αποτελέσει το ερώτημα που θα απασχολήσει το τελευταίο τμήμα της ανακοίνωσης. Η ανακοίνωση, η οποία αποτελεί κομμάτι διδακτορικής διατριβής που μελέτα ποικίλες πτυχές των αλληλεπιδράσεων στις σχέσεις τόσο της ελληνικής διοίκησης με τη μουσουλμανική μειονότητα, όσο και του χριστιανικού ντόπιου ή προσφυγικού πληθυσμού με τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς των Νέων Χωρών την περίοδο 1912-1923, προσπαθεί να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα αντλώντας στοιχεία από ποικίλες αρχειακές πηγές της ελληνικής διοίκησης, μαρτυρίες στελεχών του ελληνικού διοικητικού μηχανισμού καθώς και μέσα από έρευνα του τοπικού Τύπου των ελληνικών Νέων Χωρών.