Το γυναικείο ζήτημα και η «φιλογυνική» ιδεολογία στην γεωργιανή και ελληνική λογοτεχνία του 19ου-20ού αιώνα
Περίληψη
Στην αρχαιότητα η κοινωνική θέση των γυναικών στην ελληνική και γεωργιανή κοινωνία ήταν περισσότερο προνομιακή σε σχέση με τις νεότερες εποχές, ακόμα και τη σημερινή. Όμως στις μεταγενέστερες εποχές η Μητριαρχία αντικαταστάθηκε από την Πατριαρχία. Αυτή η αλλαγή έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική κυριαρχία του άντρα στη γυναίκα, επιφέρει την κατάργηση της ισότητας των φύλων και καθιερώνει σχέσεις εκμετάλλευσης. Από τότε αρχίζει ένας σιωπηλός αγώνας ανάμεσα στα δύο φύλα και πόλεμος κυριαρχίας μέσα στην οικογένεια. Με τη Γαλλική Επανάσταση (1789) που διακήρυξε τις αρχές της ελευθερίας, την οικονομική και κοινωνική ισότητα όλων των πολιτών, αλλάζει και η θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Όμως αυτό δεν αφορά όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και κοινωνίες. Τα θέματα αυτά: όπως η ανισότητα των φύλων, το γυναικείο ζήτημα, μισογυνικές τάσεις κτλ. πάντα καθρεφτίζονταν στην λογοτεχνία της συγκεκριμένης περιόδου. Ο στόχος της μελέτης είναι: • να παρουσιάσει την θέση της γυναίκας στην «αντρική λογοτεχνία» του 19ου-20ου αιώνα. • πώς εξελίχθηκε η μορφή της γυναίκας στην ελληνική και γεωργιανή κοινωνία και • πώς διαγράφεται η φυλογυνική τάση στην Γεωργιανή και Ελληνική Λογοτεχνία του 19ου-20ου αιώνα. Στα τέλη 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα οι διανοούμενοι και οι λογοτέχνες άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι η γυναίκα δεν είναι μόνο σύμβολο ομορφιάς ή ένα παθητικό όν που καθορίζεται από τις σχέσεις της με τους άντρες. Οι γυναίκες γίνονται ορατές ως ανθρώπινα πλάσματα με δικά τους συναισθήματα και ανάγκες. Η περιφρόνηση και η ταπεινωτική μεταχείριση των γυναικών, η βία που αντιμετώπιζαν στην οικογένεια άρχισαν να γίνονται στόχοι μιας κοινωνικής κριτικής και παρουσιάστηκαν με αρνητικό τρόπο στα έργα των «φιλογύνων» συγγραφέων. Παρ’oλο που το Γυναικείο Ζήτημα ήταν ένα από τα πιο κρίσιμα θέματα και των δυο κοινωνιών στον 20ο αιώνα, οι αντιδράσεις που γεννιούνταν στην «αντρική λογοτεχνία» και οι γυναικείες μορφές που δημιουργούνταν διέφεραν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους. Γ. Ξενόπουλος, Α. Καρκαβίτσας, Γ. Θεοτοκάς, Γ. Ψυχάρης, Κ. Παλαμάς είναι οι συγγραφείς που με τα έργα τους προσπάθησαν να κρίνουν αυτά τα παραδοσιακά ήθη που κατά τη γνώμη τους δεν προσαρμόζονταν πια στην εποχή τους. Αλλά ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας, που στην ελληνική λογοτεχνία του 20ου αιώνα ανέπτυξε τα σεξουαλικά θέματα και πρωτάρχισε να μιλάει για το ρόλο που έπαιζε το σεξ στη ζωή των γυναικών και γενικά των ανθρώπων, ήταν ο Μ. Καραγάτσης. Το έργο του Καραγάτση δεν είναι αξιοσημείωτο μόνο για τις φροϋδικές αντιλήψεις του συγγραφέα, αλλά και για την ρεαλιστική περιγραφή της ελληνικής αστικής τάξης του 20ου αιώνα και την ανάπτυξη του Γυναικείου Ζητήματος στα ελληνικά γράμματα (Ο Γιούγκερμαν, Το 10 κτλ.). Η Γεωργιανή Λογοτεχνία του 19ου-20ου αιώνα που περισσότερο είχε πατριωτικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα, ανέπτυξε και τα θέματα τα οποία ήταν επίκαιρα στην Ευρώπη αυτής της περιόδου. Η ανισότητα των δυο φύλων απασχολούσε και τους Γεωργιανούς συγγραφείς που προσπαθούσαν να σπάσουν τα παλιά στερεότυπα κατά τα οποία οι γυναίκες οικονομικά και κοινωνικά ήταν εξαρτημένες από τους άντρες, όμως αυτό το ζήτημα δεν ήτανε τόσο κρίσιμο, όσο το βλέπουμε στον ελληνικό χώρο. Οι Γεωργιανοί συγγραφείς ενδιαφέρονται περισσότερα για την δραστηριοποίηση των γυναικών στην κοινωνική ζωή παρά για την περιγραφή της επισφαλούς και δύσκολης θέσης τους μέσα στην οικογένεια και την κοινωνία. Στη μελέτη, βασιζόμενοι στα έργα των Ελλήνων και Γεωργιανών συγγραφέων, θα προσπαθήσουμε να δείξουμε:
- τη κοινωνική θέση των γυναικών και στις δυο κοινωνίες του 20ου αιώνα
- τις ομοιότητες και διαφορές στη «φιλογυνική» γεωργιανή και ελληνική λογοτεχνία του 20ου αιώνα
- την επίδραση του Φεμινισμού στη ελληνική και γεωργιανή λογοτεχνία.