Η διαμόρφωση των εθνικών ταυτοτήτων στα Βαλκάνια στις αρχές του ΙΖ’ αιώνα σύμφωνα με τα ποιήματα του Σταυρινού και του Ματθαίου Μυρέων
Περίληψη
Κατά το δεύτερο ήμισυ του ΙΣΤ΄ αιώνα ο αριθμός των Ελλήνων οι οποίοι εγκαθίστανται στις Παρίστριες Ηγεμονίες παρουσιάζει σημαντική αύξηση. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται και δύο λογοτέχνες, οι οποίοι έθεσαν το ταλέντο τους στην υπηρεσία τόσο της γενέτειρας τους χώρας, όσο και της νέας τους πατρίδας, συγκεκριμένα ο Σταυρινός ο Ηπειρώτης και ο Ματθαίος, επίσκοπος Μυρέων της Λυκίας. Τα δραματικά συμβάντα, των οποίων έγιναν μάρτυρες αυτοί στη Βλαχία στα τέλη του ΙΣΤ΄ και στις αρχές του ΙΖ΄ αιώνα, τους παρότρυναν να στιχουργήσουν τη σύγχρονη ιστορία. Ο Σταυρινός έχει συνθέσει ένα ποίημα αφιερωμένο στα ανδραγαθήματα του Ρουμάνου ηγεμόνα Μιχαήλ του Γενναίου (1593-1601), ο οποίος επέτυχε βαρυσήμαντες νίκες έναντι των Τούρκων, καταφέρνοντας έτσι να διεισδύσει έως την καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να ενοποιήσει τις τρεις ρουμανικές ηγεμονίες (Βλαχία, Μολδαβία, Τρανσυλβανία). Όσον τον αφορά, ο Ματθαίος Μυρέων προτίμησε να ασχοληθεί με τη θολή περίοδο, η οποία ακολούθησε στη Βλαχία τη στυγερή δολοφονία του Μιχαήλ του Γενναίου, συγγράφοντας για τους ηγεμόνες οι οποίοι διαδέχθηκαν ο ένας τον άλλον κατά το διάστημα 1602 – 1618 (Radu Şerban, Radu Mihnea, Alexandru Iliaş και Gavril Movilă). Τόσο επί της ηγεμονίας του Μιχαήλ του Γενναίου όσο και μεταγενέστερα οι Ρουμανικές Χώρες μετατράπηκαν σε σκηνή ισχυρών συγκρούσεων μεταξύ των μεγάλων Δυνάμεων, στις οποίες αναμείχθηκαν οι περισσότεροι λαοί της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης (Ρουμάνοι, Έλληνες, Τούρκοι, Τάταροι, Ούγγροι, Πολωνοί κτλ). Επομένως, αυτοί πρωταγωνιστούν στα δύο προαναφερθέντα ποιήματα. Η εικόνα τους δεν είναι μόνο η τετριμμένη που απαντάται στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά κείμενα, αλλά χαρακτηρίζεται από πολλά καινοτόμα στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν τη δημιουργία, στην περίπτωση αυτών των λαών, μιας εθνικής συνείδησης, έτσι όπως την αντιλαμβάνονται οι νεώτεροι. Αυτό αποτελεί, άλλωστε, και το αντικείμενο της ανακοίνωσής μας, η οποία βασίζεται σε μια εξαντλητική ανάλυση των χωρίων που περιλαμβάνουν αναφορές σχετικά με τους λαούς των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης και ιδιαίτερα των Ελλήνων και των Ρουμάνων. Χάριν αυτής θα προσπαθήσουμε, μεταξύ άλλων, να προβάλουμε το παρελθόν, το οποίο διεκδικούν αυτοί (ήρωες, πρόγονοι, ιδρυτικοί μύθοι) και την πολιτισμική κληρονομιά, η οποία ορίζει την ταυτότητά τους. Θα παρακολουθήσουμε και τον τρόπο με τον οποίο στοιχειοθετείται η εθνική ταυτότητα μέσα από αντικρουόμενες αντιθέσεις, καθώς και ομοιότητες και εφαπτόμενα σημεία μεταξύ των βαλκανικών λαών, όπως παρατηρούν να γίνεται ο Ματθαίος Μυρέων ή ο Σταυρινός.