Β΄ Διεθνές Συνέδριο για τους πρώτους Μαυροκορδάτους

Ημερομηνία έναρξης: 15-07-2022

Ημερομηνία λήξης: 17-07-2022

Τόπος: Χίος

Το 2017, συγκεκριμένα από τις 25 έως 27 Αυγούστου, διοργανώθηκε στη Χίο το Α΄ Διεθνές Συνέδριο «Από τη Χίο στην Πόλη και τη Μολδοβλαχία. Η αρχή μιας δυναστείας. Διεθνές Συνέδριο για τους πρώτους Μαυροκορδάτους: Αλέξανδρος ο Εξ Απορρήτων (1641-1709) και Νικόλαος, Ηγεμόνας Μολδοβλαχίας (1680-1730)». Το Εργαστήριο Έρευνας Νεοελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, έδρασε αρχικά σε συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Χίου «Ο Κοραής», αλλά το συνέδριο δεν θα είχε υλοποιηθεί χωρίς την μεγάλη βοήθεια από τον Δήμο Χίου και την οικονομική στήριξη της Περιφέρειας Βορ. Αιγαίου (γραφείο Αντιπεριφερειάρχη). Σε αυτό συμμετείχαν 23 ερευνητές από τις Η.Π.Α., τον Καναδά, τη Γερμανία, τη Ρουμανία και την Ελλάδα, μερικοί από τους οποίους είναι γνωστοί για το έργο και την αγάπη τους για τη Χίο και τους Μαυροκορδάτους. Παράλληλα, διοργανώθηκε συναυλία με μουσική από την εποχή την οποία εξετάζαμε.

Οι δύο προαναφερθέντες χιώτικης καταγωγής λόγιοι και διπλωμάτες-πολιτικοί κατέχουν εξέχουσα θέση στο πάνθεον και των Νεοελληνικών και Ευρωπαϊκών Γραμμάτων, εκτός από την καθοριστική παρουσία τους στο προσκήνιο των πολιτικών γεγονότων στην Ευρώπη του τέλους του 17ου και των αρχών του 18ου αιώνα, όπως στη Συνθήκη του Κάρλοβιτς, της οποίας το κείμενο και τις διαπραγματεύσεις επωμίστηκε σχεδόν αποκλειστικά ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Επίσης, σε ιδεολογικό επίπεδο, εισάγουν στη νεοελληνική σκέψη τη νεοτερική ιδεολογία και προωθούν τις ιδέες τού ακόμα διαμορφούμενου Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, με εκπροσώπους του οποίου είναι σε επαφή, ειδικά ο Νικόλαος. Ας σημειωθεί ότι πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Gutenberg τα πρακτικά του εν λόγω συνεδρίου.

Η ιδέα για το δεύτερο συνέδριο αφιερωμένο στην ίδια εποχή και τους Μαυροκορδάτους συζητήθηκε ήδη στο τέλος του πρώτου συνεδρίου, αλλά και κατόπιν, με πολλούς από τους συνέδρους. Είναι ευτυχές γεγονός, που δείχνει το καλό κλίμα συνεργασίας και την αγάπη για την περίοδο, το ότι στην οργάνωση του Β΄ Συνεδρίου θα συμμετέχει και το Τμήμα Ρομανικών Γλωσσών και Λογοτεχνιών, Κλασικών και Νεοελληνικών Σπουδών (Σχολή Ξένων Γλωσσών και Λογοτεχνιών) του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου, με την πάντα πολύτιμη βοήθεια του συναδέλφου Καθηγητή Tudor Dinu. Είναι μεγάλη μας χαρά και το γεγονός ότι στην οργάνωση συμμετέχει και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών, ο ρόλος στη οποίας είναι καθοριστικός στη μελέτη του Νέου Ελληνισμού, από την εποχή της ίδρυσής της έως και σήμερα. Είναι επίσης τιμή μας που στην Επιστημονική Επιτροπή συμμετέχει ο πρόεδρος της Εταιρείας και καθηγητής  στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Lund (Σουηδία) Δρ. Βασίλης Σαμπατακάκης.

Επειδή το 2022 είναι για τη Χίο το έτος των 200 χρόνων από τη μεγάλη Σφαγή του 1822, η οργανωτική επιτροπή και τα μέλη του Εργαστηρίου Έρευνας Νεοελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας, που φέρει το μεγαλύτερο βάρος της οργάνωσης, θεώρησαν ότι είναι καλό να συμπέσει με τις εκδηλώσεις για την επέτειο της Σφαγής της Χίου. Ο λόγος για τη σύνδεση της επετείου με τα πεπραγμένα και το έργο των Μαυροκορδάτων είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί ενδιαφέρθηκαν για τη Χίο και συνέβαλαν, μαζί με άλλους επιφανείς Χιώτες, στην πρόοδο και την ευημερία του νησιού, αφού βοήθησαν το εμπόριο και τη ναυτιλία, προστάτεψαν τους συμπατριώτες τους από τις επιπτώσεις λόγω επαναστάσεων, προσπάθησαν να λύσουν τα προβλήματα από την έντονη διαμάχη Ορθοδόξων και Καθολικών στο νησί και εξασφάλισαν την περαιτέρω ευμένεια του Σουλτάνου, κατέχοντας πολύ υψηλά οφφίκια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου: Μέγας Λογοθέτης, Εξ Απορρήτων του Σουλτάνου, Μέγας Δραγουμάνος, Ηγεμόνας Μολδοβλαχίας. Στην προσπάθειά μας αυτή πολύτιμος αρωγός είναι, όπως πάντα, η Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής», αλλά και το γραφείο του Αντιπεριφερειάρχη Βορ. Αιγαίου, η οικονομική συνδρομή του οποίου υπήρξε καθοριστική για τη διεξαγωγή του Συνεδρίου. Ως διευθυντής του Εργαστηρίου μας, θα ήθελα, λοιπόν, από εδώ να ευχαριστήσω θερμά τον κο Π. Μπουγδάνο, αλλά και τους συνεργάτες του για την ευγενική αυτή στήριξη.

Εκτός από τα πρακτικά του συνεδρίου, που θα φροντίσουμε να δημοσιευτούν, έχουμε ήδη συζητήσει την πρόταση του συνδιοργανωτή μας, καθ. Tudor Dinu, ώστε το τρίτο κατά σειρά συνέδριο να γίνει στο Βουκουρέστι, πόλη όπου έδρασε επίσης η οικογένεια των Μαυροκορδάτων, αφού ο Νικόλαος και ο Κωνσταντίνος Μαυροκορδάτος υπήρξαν ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας.

To «Β΄ Διεθνές Συνέδριο για τους πρώτους Μαυροκορδάτους: Αλέξανδρος ο Εξ Απορρήτων (1641-1709) και οι Ηγεμόνες Μολδοβλαχίας Νικόλαος (1680-1730) και Κωνσταντίνος (1711-1769). H αυγή της Νεοτερικότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη». Το Συνέδριο θα διεξαχθεί στην πόλη της Χίου από 15 έως 17 Ιουλίου 2022.

Οι τρεις προαναφερθέντες χιώτικης καταγωγής Φαναριώτες λόγιοι και διπλωμάτες-πολιτικοί κατέχουν εξέχουσα θέση στο πάνθεον και των Νεοελληνικών και Ευρωπαϊκών Γραμμάτων, εκτός από την παρουσία τους στο προσκήνιο των πολιτικών γεγονότων στην Ευρώπη από το τέλος του 17ου έως και το μέσο του 18ου αιώνα. Επίσης, σε πνευματικό επίπεδο, εισάγουν στη νεοελληνική σκέψη τη νεοτερική ιδεολογία και προωθούν τις ιδέες τού ακόμα διαμορφούμενου Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, με εκπροσώπους του οποίου είναι σε επαφή. Η διεξαγωγή του συνεδρίου στη Χίο αποφασίστηκε γιατί είναι η πατρίδα καταγωγής των λογίων.

Επιμέρους θεματικές ενότητες ορίζονται:

  1. Εκδοτικά: α) Έργα σε Χειρόγραφα που περιμένουν έκδοση β) Υπάρχουσες εκδόσεις και η αξιολόγησή τους.
  2. Η Ιστορία ως επιστημονικό έργο (π.χ. Ιουδαϊκά και Ρωμαϊκά του Αλεξάνδρου) και η ιστορική αφήγηση μέσα από προσωπικά ή παιγνιώδη κείμενα (επιστολές, «φροντίσματα», «αποσημειώσεις», μυθιστόρημα κλπ.).
  3. Η λογοτεχνική παραγωγή κατά τα παλαιότερα πρότυπα (ποιήματα, διάλογοι, μιμήσεις Λουκιανού, Ψόγοι κλπ.) και οι νέες ειδολογικές μορφές.
  4. Το έργο Φιλοθέου Πάρεργα ως λογοτεχνικό άπαξ μέχρι την εποχή του και ως το εναρκτήριο πρωτότυπο μυθιστόρημα της νέας εποχής στα Ελληνικά: ειδολογική ταυτότητα, τεχνικές αφήγησης, αισθητική αξία/λογοτεχνικότητα και η ένταξή του στον νεοελληνικό λογοτεχνικό κανόνα. Η θέση του μυθιστορήματος στην ευρωπαϊκή παραγωγή.
  5. Οι μεταφράσεις στην εποχή των Μαυροκορδάτων.
  6. Ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος και η σχέση του με Δυτικούς λόγιους και/ή άρχοντες (θρησκευτικούς και πολιτικούς), όπως τους Jean Le Clerc, Jean Boivin, Αρχιεπίσκοπο του Canterbury κλπ., στο πλαίσιο της «Δημοκρατίας των Γραμμάτων».
  7. Ο πολιτικός και κοινωνικός ρόλος των τριών πρώτων Μαυροκορδάτων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά την εποχή της Πρώιμης Νεοτερικότητας και του Πρώιμου Διαφωτισμού.
  8. Οι βιβλιοθήκες τους και η παιδεία στην Πόλη και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
  9. Η διαφαινόμενη από το έργο τους διακίνηση ιδεών από τη Δύση: Καρτέσιος, Hobbes, Locke, La Rochefoucauld, Machiavelli κλπ..
  10. Η Κωνσταντινούπολη και η Μολδοβλαχία: η συνάντηση των λαών και οι όψεις της Πρώιμης Νεοτερικότητας στον πολιτισμό (λογοτεχνία, άλλες τέχνες, ιστορία, θετικές επιστήμες) και την κοινωνική πραγματικότητα.
  11. Νικόλαος Μαυροκορδάτος και Dimitrie Cantemir.
  12. Η πρώτη “Απαρίθμηση λογίων Γραικών” του Δημ. Προκοπίου και ο Fabricius.
  13. Ο Κωνσταντίνος Μαυροκορδάτος, η μεταρρύθμισή του και το σύνταγμα.
  14. Μετακινήσεις λογίων και διακίνηση ιδεών (Δύση, Βαλκάνια και Ρωσία) και οι σχέσεις των Μαυροκορδάτων με τις περιοχές αυτές.
  15. Μαυροκορδάτοι και Χίος (ιστορία, πολιτική, πολιτισμός και τέχνες).
  16. Απεικονίσεις και οικόσημα των πρώτων Μαυροκορδάτων.

Τόπος και τρόπος διεξαγωγής του Συνεδρίου

Επειδή ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις και δεν γνωρίζουμε τι θα προκύψει με την πανδημία, η οργανωτική επιτροπή αποφάσισε το συνέδριο να είναι υβριδικό (συνδυασμός δια ζώσης και εξ αποστάσεως). Αν η πανδημία το επιτρέψει, θα γίνει δια ζώσης στη Χίο σε χώρο που θα προσδιοριστεί με τη Β΄ Εγκύκλιο, η οποία θα ακολουθήσει μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής δηλώσεων και την κατάρτιση του προγράμματος. Ωστόσο, θα υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής και εξ αποστάσεως για όσους δεν μπορούν για οποιοδήποτε λόγο να έρθουν στο νησί, όπως εξάλλου είχαμε κάνει και στο προηγούμενο συνέδριο. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα διεξαγωγής δια ζώσης, γεγονός που απευχόμαστε, το συνέδριο θα διεξαχθεί εξ ολοκλήρου διαδικτυακά.

Δήλωση συμμετοχής

Ως τελευταία ημερομηνία για τη δήλωση συμμετοχής με ανακοίνωση ορίζεται η 15η Φεβρουαρίου 2022. Πρέπει απαραιτήτως, ως την ημερομηνία αυτή, οι ενδιαφερόμενοι να έχουν αποστείλει δύο αρχεία: το πρώτο θα περιέχει τον τίτλο, την περίληψη της προτεινόμενης ανακοίνωσης (έως 500 λέξεις) και λέξεις κλειδιά (έως 7 λέξεις ή μικρές φράσεις), και το δεύτερο το ονοματεπώνυμο, τα στοιχεία επικοινωνίας και ένα σύντομο βιογραφικό (ως 200 λέξεις). Τα αρχεία θα αποσταλούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Εργαστηρίου Έρευνας Νεοελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας (ensf.duth@gmail.com). Η επιστημονική επιτροπή θα εξετάσει τις προτάσεις και οι ενδιαφερόμενοι θα ενημερωθούν το αργότερο έως τις 30 Μαρτίου. Η διάρκεια κάθε ανακοίνωσης θα είναι είκοσι λεπτά. Η οργανωτική επιτροπή θα καλύψει δύο διανυκτερεύσεις για τους ομιλητές και θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει εκπτώσεις σε μέσα μεταφοράς (πλοίο ή αεροπλάνο) για μείωση των εξόδων μετακίνησης στο νησί. Για το θέμα αυτό θα ενημερωθούν οι σύνεδροι μετά την κατάρτιση του προγράμματος του συνεδρίου. Για τη δημοσίευση των ανακοινώσεων στον τόμο των πρακτικών θα υπάρξει επίσης διαδικασία κρίσης.

Γλώσσες του Συνεδρίου

Ελληνική, Αγγλική, Γαλλική

 

Επιστημονική Επιτροπή Οργανωτική επιτροπή
Αποστολόπουλος Δημήτρης

Bouchard Jacques

Dinu Tudor

Κιτρομηλίδης Πασχάλης

Πεχλιβάνος Μίλτος

Σαμπατακάκης Βασίλης

Ταμπάκη Άννα

Μαυρέλος Νίκος

Νίκος Μαυρέλος, Πρόεδρος

Κωνσταντίνος Δανόπουλος, Μέλος

Πολυξένη Συμεωνίδου, Μέλος

Μαρία Χουλιάρα, Μέλος

Δημήτριος Τζελέπης, Μέλος



Κατηγορίες