Konstantinos A. Dimadis: Σύντομο ιστορικό της ίδρυσης του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Τιφλίδας.

Στα ανατολικά του Ευξείνου, ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία, η Γεωργία αποτελεί γεωπολιτικά το κλειδί που ανοίγει από τον Καύκασο την πόρτα προς την Ανατολή. Μέσα σε ένα παρθένο φυσικό περιβάλλον, με πανάρχαια την καλλιέργεια της αμπέλου να δεσπόζει στα ανατολικά της χώρας, οι κάτοικοι ανέπτυξαν μια πλούσια παράδοση συνυφασμένη με το πολυκύμαντο ιστορικό παρελθόν τους. Ο επισκέπτης του ανακαινισμένου σήμερα Κρατικού Μουσείου της Γεωργίας στην Τιφλίδα βρίσκεται ανάμεσα σε έναν εκπληκτικό αριθμό αντιπροσωπευτικών ευρημάτων, που ξεκινούν από τους προϊστορικούς χρόνους και καλύπτουν όλες τις φάσεις του πολιτισμού της Γεωργίας.

Η μακραίωνη παράδοση της χώρας έχει διαποτίσει την καθημερινή ζωή των κατοίκων. Χριστιανοί ορθόδοξοι στην πλειοψηφία, σέβονται τις άλλες θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες, είναι ειλικρινείς, ξέρουν να χαίρονται τη ζωή και διακρίνονται για τη φιλοξενία τους. Γύρω στα εκατό μουσικά όργανα έχουν εξελίξει μέσα στον χρόνο οι Γεωργιανοί. Στη Γεωργία παραμένει (ακόμη) αναλλοίωτη η αυθεντική παράδοση της καθημερινής ζωής που αναπτύχθηκε ανά τους αιώνες από το Αιγαίο ως τον Καύκασο, και που στον εικοστό αιώνα διακόπηκε βίαια στον ελληνικό Πόντο και στα δυτικά παράλια του Ευξείνου.

Το 1987, ο βυζαντινολόγος καθηγητής Alexandros Aleksidze (1936-1991) και ο καθηγητής της κλασικής φιλολογίας Rismag Gordeziani εισήγαγαν τις νεοελληνικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας. Στη συνέχεια οι προσπάθειες του Gordeziani είχαν ως αποτέλεσμα την ίδρυση το 1997 του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών. Από το 1997 προβλέπεται για τις νεοελληνικές σπουδές καθηγητική θέση στο Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας και ο ελληνικός κόσμος αντιπροσωπεύεται διαχρονικά από την αρχαιότητα ως σήμερα στην ακαδημαϊκή διδασκαλία και έρευνα της Γεωργίας. Το γεγονός αυτό έχει κεφαλαιώδη σημασία, διότι με την ίδρυση του Ινστιτούτου συνεχίζεται η σημαντική παράδοση των κλασικών σπουδών στην Τιφλίδα, ενώ συγχρόνως άνοιξε ο δρόμος στις νεοελληνικές σπουδές.

Σήμερα, το Ινστιτούτο υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Rismag Gordeziani έχει περίπου 70 φοιτητές. Από αυτούς οι 38 φοιτούν στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών και στην απόλυτη πλειοψηφία τους είναι Γεωργιανοί, ενώ δίνεται η ευκαιρία στους νέους από τη μειονότητα των Ελλήνων Ποντίων να ακολουθήσουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην ελληνική γλώσσα, ιστορία και στον πολιτισμό.[1]

Υπεύθυνη για τις νεοελληνικές σπουδές είναι η αναπληρώτρια καθηγήτρια Sophie Shamanidi. Δίπλα στη Sophie Shamanidi προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στις νεοελληνικές σπουδές η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ann Chikovani, η οποία είναι επίσης υποδιευθύντρια στη Διεύθυνση ερευνητικών προγραμμάτων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Shota Rustaveli της Γεωργίας (Shota Rustaveli National Science Foundation), και η επίκουρη καθηγήτρια Maka Kamoushadze, πρόεδρος σήμερα της Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών της Γεωργίας. Παράλληλα, σε βάση ετήσιου συμβολαίου, διδάσκουν και παίρνουν μέρος στην έρευνα του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών κατά αλφαβητική σειρά οι συναδέλφισσες Dr. Medea Aboulashvili, Dr. Svetlana Berikashvili, Dr. Medea Metreveli, Ketevan Tsintsadze, MA.

Το γεγονός, λοιπόν, ότι σήμερα έχουμε στη Γεωργία πανεπιστημιακή διδασκαλία και έρευνα στο γνωστικό αντικείμενο των νεοελληνικών σπουδών, αυτό οφείλεται αποκλειστικά στην πρωτοβουλία του καθηγητή της κλασικής φιλολογίας Rismag Gordeziani. Το σύνολο του σημερινού διδακτικού και επιστημονικού προσωπικού στο τμήμα νεοελληνικών σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Τιφλίδας προέρχεται από το ίδιο τμήμα, μαθήτευσε, δηλαδή, στο τμήμα νεοελληνικών σπουδών και απέκτησε τον τίτλο του πτυχιούχου των νεοελληνικών σπουδών χάρη στην ίδρυση το 1997 του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών από τον Rismag Gordeziani. Είναι αυτονόητο ότι ένας άλλος αριθμός πτυχιούχων, μεταπτυχιακών ή διδακτόρων του ίδιου τμήματος στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας σταδιοδρομεί σήμερα επιστημονικά και επαγγελματικά σε άλλες θέσεις τόσο στη Γεωργία όσο και στο εξωτερικό.

Αλλά και οι συνάδελφοι των κλασικών και των βυζαντινών σπουδών του Ινστιτούτου συμμετέχουν στην εκπαίδευση των νεοελληνιστών φοιτητών. Στις κλασικές σπουδές υπηρετούν σήμερα κατά αλφαβητική σειρά οι αναπληρωτές καθηγητές και καθηγήτριες Dr. Irine Darchia, Dr. Iamze Gagua, Dr. Zaza Khintibidze, Dr. Ekaterine Kobakhidze, Dr. Ketevan Nadareishvili, Dr. Nana Tonia, Dr. Rusudan Tsanava. Τις θέσεις των βυζαντινών σπουδών κατέχουν οι αναπληρωτές καθηγήτριες Dr. Tinatin Dolidze, Dr. Gvantsa Koplatadze και Dr. Magda Mchedlidze.

Για τη στέγαση του Ινστιτούτου, ο Rismag Gordeziani εξασφάλισε το 1997 ένα άνετο κτήριο του Πανεπιστημίου στη λεωφόρο Chavchavadze 13. Το κτήριο ανακαινίστηκε με την οικονομική συνδρομή του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου (Αθήνα), του Ιδρύματος Ωνάση και του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Μεταξύ πολλών άλλων επιστημονικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων, στο κτήριο αυτό πραγματοποιήθηκε από τις 21 ως τις 26 Σεπτεμβρίου 2000 το διεθνές συνέδριο που διοργάνωσε ο Gordeziani με θέμα «Ελληνικές Σπουδές στο μεταίχμιο των αιώνων». Εξάλλου, στο ίδιο κτήριο, με επικεφαλής τον Rismag Gordeziani και με τη συμμετοχή διακεκριμένων ειδικών στο θέμα από πανεπιστήμια του εξωτερικού, πραγματοποιήθηκε από την 1η έως και τις 5 Οκτωβρίου 2007 το διεθνές συνέδριο «Η Αργοναυτική εκτρατεία και ο παγκόσμιος πολιτισμός» („The Argonautica and World Culture“).

Θα ήταν παράλειψη, αν στη σύντομη αυτή παρουσίαση δεν υπογραμμίζαμε ότι στην προσπάθειά του να οικοδομήσει ο Rismag Gordeziani το Ινστιτούτο Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας βρήκε αμέριστη συμπαράσταση και έμπρακτη υποστήριξη από τον τότε πρέσβη της Ελλάδας στη Γεωργία, τον διακεκριμένο διπλωμάτη Τάσο Κριεκούκη.

Αλλά και το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού υποστήριξε εξ αρχής και συνεχίζει σήμερα να συμπαρίσταται έμπρακτα στην ερευνητική προσπάθεια του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Τιφλίδας.

Βερολίνο, 3 Μαΐου 2012



[1] Ας σημειωθεί για την ιστορία της εξέλιξης που παρουσιάζουν σήμερα οι νεοελληνικές σπουδές στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια ότι, όταν το 2000 πρωτοεπισκέφθηκα το Κρατικό Πανεπισήμιο της Τιφλίδας στο πλαίσιο του προγράμματος των πανεπιστημιακών ανταλλαγών ανάμεσα στη Γερμανία και στις χώρες του Καυκάσου (Deutscher Akademischer Austauschdienst – DAAD), ο αριθμός των φοιτητών στο τμήμα των νεοελληνικών σπουδών του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών ήταν περίπου 150.



Κατηγορίες Νεοελληνικές σπουδές