Έμφυλες ταυτότητες και οι Βαλκανικοί πόλεμοι
Περίληψη
Η ανάδυση της γυναικείας ταυτότητας μέσα από τα γραπτά των γυναικών την περίοδο του επονομαζόμενου Μεγάλου πολέμου, δηλαδή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έχει αποτελέσει το αντικείμενο μελέτης ενός μεγάλου αριθμού αγγλοσαξωνικών δοκιμίων τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι γνωστό πως ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαζί με τις καταστροφικές του συνέπειες ήταν αυτός που παρείχε πρωτόγνωρες ελευθερίες στο γυναικείο φύλο νομιμοποιώντας τη συμμετοχή των γυναικών σε πολλά απαγορευμένα μέχρι τότε πεδία εργασίας: εργάτριες στα εργοστάσια πυρομαχικών, οδηγοί, εισπράκτορες και επιθεωρητές λεωφορείων και τραμ, οδηγοί φορτηγών, αχθοφόροι στα τρένα, βαρελοποιοί, οικοδόμοι, δασοκόμοι, για ν ΄ αναφερθώ σε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι νέοι αυτοί ρόλοι αλλά και οι πιο παραδοσιακοί, όπως είναι αυτός της γυναίκας συντρόφου που μένει στα μετόπισθεν αλλά και της μάνας παρηγορήτρας, της νοσοκόμου που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή ή στο νοσοκομείο στην πατρίδα αλλά και αυτός της προοδευτικής πασιφίστριας που απομυθοποιεί τον πόλεμο αυτό, είναι παρόντες στα γραπτά της περιόδου. Κείμενα δημοσιευμένα σε εφημερίδες, περιοδικά αλλά και μυθοπλασιακά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς έχουν μελετηθεί τα τελευταία χρόνια συστηματικά και από αυτά έχει αναδυθεί η γυναικεία ταυτότητα της Βρετανίδας της σημαντικής αυτής περιόδου. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να κάνει κάτι αντίστοιχο για τα καθ’ ημάς. Συγκεκριμένα να ανιχνεύσει τη γυναικεία ταυτότητα της Ελληνίδας την κρίσιμη δεκαετία του 1910, όπως προκύπτει από τις γυναικείες συνεργασίες στα σημαντικότερα περιοδικά της δεκαετίας αυτής, δεκαετία των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13 και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος τους διαδέχτηκε. Συμμετέχουν οι Ελληνίδες ενεργά με την πένα την κρίσιμη αυτή δεκαετία παίρνοντας θέση για τον πόλεμο; αν ναι με τι είδους κείμενα; διαφοροποιούνται οι προοδευτικές δυνάμεις συμμετέχοντας στην πασιφιστική καμπάνια των δυτικών ομοϊδεατισσών τους, όπως για παράδειγμα η Παρρέν στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο; υπάρχει γυναικεία λογοτεχνική παραγωγή που αναφέρεται στους πολέμους αυτούς και πως τους αντιμετωπίζει; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε και μέσω αυτών να ανιχνεύσουμε την/τις ταυτότητα/τες της Ελληνίδας τη δεκαετία αυτή της κρίσης. Το υλικό έχει βασιστεί στο ερευνητικό πρόγραμμα «Η γυναικεία λογοτεχνική και εικαστική παρουσία στα περιοδικά λόγου και τέχνης 1900-1940».