Ταυτότητα και γραπτή γλώσσα αλλοδαπών μαθητών (αλβανικής και βουλγαρικής καταγωγής) δευτέρας τάξης δημοτικού σχολείου Πατρών – Τα ορθογραφικά λάθη τους
Περίληψη
Σε αρκετές έρευνες έχει εξεταστεί η σχολική επίδοση των δίγλωσσων μαθητών και τα λάθη τους στο γραπτό λόγο. Όμως δεν έχει ερευνηθεί διεξοδικά η σχολική επίδοση, τα ορθογραφικά λάθη και, κατ’ επέκταση, η γλωσσική επιτυχία/αποτυχία των μονόγλωσσων μαθητών οι οποίοι προέρχονται από διαφορετική χώρα καταγωγής και καλούνται να παρακολουθήσουν και να ενταχθούν στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα,
γνωρίζοντας και επικοινωνώντας, σε αρχικό στάδιο, μόνο με την μητρική γλώσσα της χώρας καταγωγής τους. Η συγκεκριμένη έρευνά μας αφορά στην σχέση ταυτότητας και γλώσσας αναφορικά με το επίπεδο κατάκτησης του γραπτού λόγου από τους αλλοδαπούς μαθητές της Δευτέρας τάξης Δημοτικού Σχολείου των Πατρών. Οι μαθητές προέρχονται από τις χώρες: Αλβανία και Βουλγαρία. Στην έρευνα τίθενται και εξετάζονται μια σειρά ερευνητικών ερωτημάτων: ‐Ποια η διαδικασία και τα στάδια της μετάβασης των μονόγλωσσων μαθητών σε δίγλωσσους; Οι γλώσσες δεν μαθαίνονται ως κλειστά αυτόνομα συστήματα αλλά σε αλληλεξάρτηση μεταξύ τους, πρώτα στο επίπεδο των εννοιών και δευτερευόντως στο επίπεδο των γλωσσικών δομών. Αν μελετήσουμε τα προγράμματα δίγλωσσης εκπαίδευσης που πραγματοποιούνται στα διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα, παρατηρούμε ότι επιτυχία παρουσιάζουν εκείνα τα προγράμματα που αποσκοπούν στην ανάπτυξη και των δύο γλωσσών και όχι επιλεκτικά στην ανάπτυξη μίας εκ των δύο γλωσσών του μαθητή. ‐Οι μαθητές αυτοί προσεγγίζουν την προφορά του ελληνικού αλφαβήτου βάσει της προϋπάρχουσας γνώσης της μητρικής γλώσσας
τους; Ο εν δυνάμει δίγλωσσος μαθητής θα χρησιμοποιήσει στοιχεία από την πρώτη γλώσσα, όταν επικοινωνεί με το μονόγλωσσο δάσκαλο ή τους συμμαθητές του στη δεύτερη γλώσσα την οποία προσπαθεί να κατακτήσει. Ο ίδιος μαθητής θα χρησιμοποιήσει και τις δύο γλώσσες του μέσα στην ίδια επικοινωνιακή πράξη, όταν μιλά με δίγλωσσους συνομηλίκους του. ‐Τα παιδιά που έρχονται στο σχολείο μιλώντας άλλη γλώσσα από αυτή του σχολείου είναι καταδικασμένα ν’ αποτύχουν; H έννοια της αλληλεξάρτησης των γλωσσών, όπως προαναφέραμε, είναι ουσιώδης: Αν τα γνωρίζει αυτά ο εκπαιδευτικός, τότε δε θα σταθεί στην επιφάνεια των ‘λαθών’ των μαθητών, αλλά θα αναρωτηθεί ποιες ανάγκες αυτά εξυπηρετούν, γιατί επαναλαμβάνονται του ίδιου τύπου ‘λάθη’, πότε και πώς ο μαθητής αυτός ξεπερνά αυτά τα ‘λάθη’ και χρησιμοποιεί τη γλωσσική νόρμα, ποιες βαθύτερες ανάγκες για ταύτιση εξυπηρετεί η εναλλαγή κωδίκων. Ο Cummins αναφέρει ότι το κριτήριο για την ‘επάρκεια’ στη γλώσσα είναι ένα ζήτημα που έχει επανειλημμένα οδηγήσει τους εκπαιδευτικούς σε λάθος χειρισμούς με μακροχρόνιες συνέπειες για τους (δίγλωσσους) μαθητές.