Günther Steffen Henrich

Ποιος έγραψε το αρχικό κείμενο της Παλαιάς και Νέας Διαθήκης (τέλη 15ου αι.) και γιατί χρησιμοποίησε το λατινικό αλφάβητο;

Περίληψη

Για επτά σχετικά μικρά ποιήματα του καθολικού ιερέα (΄κανονικού΄ στον Άγιο Τίτο του Χάνδακα / Μεγάλου Κάστρου = Ηρακλείου) Ανδρέα Σκλέ(ν)τζα διαθέτουμε την κριτική έκδοση της Ελένης Κακουλίδη (Ελληνικά 20 [1967] 107-145, επανέκδοση: της ίδιας, Συμβολές – Νεοελληνικά Μελετήματα, Ιωάννινα 1982, 105-142). Τρία άλλα ποιήματα (΄α, β, γ΄), που παραδίδονται στο ίδιο χφ ανάμεσα σ΄ εκείνα τα επτἀ, η συνάδελφος θεωρεί ότι δεν προέρχονται από τον Σκλέντζα. Ενώ τα δέκα τούτα ποιήματα παραδίδονται μόνο από τον ελληνογράμματο Μαρκιανό κώδικα ΙΧ.17, η ανακοίνωση δείχνει πως όλα τους γράφτηκαν αρχικά με το (βενετο-)λατινικό σύστημα που είναι γνωστό από κάμποσα άλλα ελληνόγλωσσα έργα της Κρήτης, π.χ. τη σύγχρονή τους, ανώνυμη ώς τώρα, Παλαιά και Νέα Διαθήκη (στο εξής: ΠΝΔ – 5.329 ομοιοκατάληκτοι δεκαπεντασύλλαβοι), έργο επίσης καθολικού συγγραφέα, το οποίο εξέδωσε ο Νικόλαος Μ. Παναγιωτάκης (μεταθανάτια), ή από τα κατά έναν αιώνα και πλέον νεότερα δράματα του ορθόδοξου Γεωργίου Χορτάτση. Ανιχνεύεται στην ανακοίνωση μέσα από αυτά τα κείμενα μεγάλο πλήθος ΄κρυπτο-σφραγίδων΄ – εξηγείται φυσικά αυτό το σύστημα που εφάρμοσαν πολλοί ποιητές για να αποκρύψουν το όνομά τους στο κείμενο – του τύπου (Ο) And(h)reas (o) Scle(n)gias ή (O) And(h)reas (o) Castrinos/Criticos (εν μέρει + su/sas ime), δηλ. 19 τέτοιες κρυπτο-σφραγίδες από τα δέκα μικρότερα ποιήματα και – το σημαντικότερο! – 74 (!) από την ΠΝΔ. Εναλλακτικά με την ονομαστική των ονοματικών ή ΄εθνικών΄ στοιχείων εμφανίζεται στις κρυπτοσφραγίδες και η γενική. Αυτές του Σκλέντζα καλύπτουν παντού μονάδες 6 στίχων (με δύο εξαιρέσεις 4 στίχων). Μπορούν λοιπόν ν’ αποδοθούν με βεβαιότητα όχι μόνο τα τρία μικρά ποιήματα ΄α, β, γ΄, αλλά και το ογκώδες έργο της ΠΝΔ στον Ανδρέα Σκλέντζα. Η ταυτότητα αυτού του άνδρα ορίζεται ως εξής: 1) καθολικός Κρητικός ελληνικής καταγωγής και γλώσσας, νομοταγής υπήκοος της Γαληνοτάτης, 2) ποιητής και προοδευτικός ιερωμένος από την άποψη ότι ήθελε για λογοτεχνική γλώσσα τουλάχ. των ελληνόφωνων καθολικών και για τη θρησκευτική ακόμα σφαίρα αυτήν του λαού, δηλ. προκειμένου για τα βενετοκρατούμενα μέρη την απλή νεοελληνική, όχι τα λατινικά ή έστω τα ιταλικά, αλλά ούτε τα λόγια ελληνικά, 3) υποχωρητικός όμως απέναντι του δυτικού πολιτισμού στο σημείο ότι δέχτηκε για τα σύγχρονά του ελληνικά τη λατινική γραφή, κοινή ήδη τότε σε όλες τις γλώσσες της καθολικής Δυτικής, Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Στο τέλος υπάρχουν δύο παραρτήματα: α) μια εικασία για την ετυμολογία του επωνύμου Σκλέντζας, και β) η διαπίστωση των κρυπτοσφραγίδων Ο Μανούσως (έτσι) και (Ο) Μανώλης στο αφιερωματικό επίγραμμα του αντιγραφέα Μαν. Γρηγορόπουλου, το οποίο συνοδεύει στον κώδικα τα μικρά ποιήματα του Σκλέντζα.

Η ανακοίνωση (PDF)