Βασίλης Α. Μπογιατζής: Μετέωρος Μοντερνισμός. Τεχνολογία, Ιδεολογία της Επιστήμης και Πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (1922-1940), Αθήνα: Εκδόσεις Ευρασία, Δεκέμβριος 2012.

Ο ελληνικός Μεσοπόλεμος, θεωρούμενος σε συνάρτηση με τις γενικότερες ευρωπαϊκές εξελίξεις, συστήνει μια, από κάθε άποψη, κρίσιμη περίοδο. Πρόκειται για εποχή συντριβής αλλά και εντατικής αναζήτησης νέων ιδεωδών, οξυμμένων κοινωνικών προβλημάτων, προβληματισμών και συγκρούσεων, αλλά και θέσπισης καινούργιων θεσμών για την επίλυσή τους· πρόκειται επίσης για μια περίοδο πολιτικής αναταραχής και οικονομικής ανάπτυξης, διαμόρφωσης νέων ιδεολογικών-καλλιτεχνικών ρευμάτων και καλλιέργειας ιδεολογικών ζυμώσεων, οι οποίες επηρέασαν καθοριστικά τα όσα ακολούθησαν. Το ζήτημα της τεχνολογικής/επιστημονικής ανάπτυξης, άμεσα συνδεδεμένο με την κοινωνικοπολιτική ανασυγκρότηση και τον νέο πολιτισμικό προσανατολισμό του ελληνικού έθνους-κράτους, ύστερα και από την εν τοις πράγμασι κατάρρευση της «Μεγάλης Ιδέας», συνέστησε έναν από τους κεντρικούς προβληματισμούς κατά τη μεταιχμιακή αυτή περίοδο. Η προβληματική δεν αφορούσε αποκλειστικά σε κύκλους «ειδημόνων». Εκφράστηκε με ιδιαίτερη ένταση και συχνότητα στον δημόσιο λόγο διακεκριμένων πολιτικών και διανοουμένων. Με ποιους τρόπους οι αντιμαχόμενοι αυτοί «λόγοι» οικειοποιήθηκαν την «τεχνολογία»; Πώς προσέλαβαν την ιδέα της «επιστήμης», προκειμένου να τεκμηριώσουν την ανωτερότητα των θέσεων, των σχεδίων και των οραμάτων τους; Πώς συνέδεσαν αυτές τις οικειοποιήσεις με την υπέρβαση των συνθηκών τις οποίες χαρακτήριζαν και όριζαν ως «κρίση», αλλά και με τον «ορθό» μελλοντικό ιδεολογικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό προσανατολισμό του ελληνικού έθνους-κράτους; Τέλος, τι μπορεί να συνεισφέρει στην ήδη εκτεταμένη, πολυεπίπεδη βιβλιογραφία για τον ελληνικό Μεσοπόλεμο μια μελέτη που στηρίζει την προβληματική της στα προαναφερθέντα πεδία; Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει αυτό το βιβλίο, αξιοποιώντας «εργαλεία» των Σπουδών Επιστήμης και Τεχνολογίας (ΣΕΤ) και των Σπουδών Νεωτερικότητας. Μέσα από τις σελίδες του εξετάζονται ομιλίες και κείμενα των Ελευθέριου Βενιζέλου, Ιωάννη Μεταξά, Γιώργου Θεοτοκά, Ηλία Ηλιού, Δημήτρη Γληνού, Κωνσταντίνου Τσάτσου και Παναγιώτη Κανελλόπουλου, όπως διατυπώθηκαν σε κρίσιμους καιρούς. Έτσι, αποπειράται να συνομιλήσει με μια περίοδο η οποία εποικείτο από την αίσθηση του τέλους μιας εποχής, την απροσδιοριστία του μέλλοντος και την ανάγκη «νέων ξεκινημάτων» στη βάση καινούριων κοινωνικοπολιτικών σχεδίων.

This study, which is mainly based on extensive archival research, deals with the intellectual appropriation of scientific ideology and technology by leading public figures during the interwar period in Greece. More specifically, it focuses on the ideological controversies of the time, giving particular emphasis to the ways in which prominent politicians –such as the liberal Prime Minister Eleftherios Venizelos and the conservative/fascist dictator Ioannis Metaxas– and public intellectuals –the liberal thinker George Theotokas, the leading Marxist thinker Dimitrios Glinos, the leftist intellectual Ilias Iliou, and the conservative intellectuals Panagiotis Kanellopoulos and Konstantinos Tsatsos– appropriated technology and science. It attempts to examine the Greek ideological debate of the period within the wider European context. Moreover, it attempts to connect this appropriation with the turbulent political developments and the crucial issues of the time, especially those of national reconstruction and a new cultural orientation for the Greek nation. The theoretical and methodological “tools” through which it approaches this period consist of: firstly, the historical sociology of Peter Wagner, who conceives the interwar period as the heyday of the first crisis of modernity, as he defines the “passage” from restricted modernity to organized modernity; secondly, Science and Technology Studies and the notion of co-production of the societal with the scientific and the technological, and especially the notion of “intellectual appropriation of technology” as developed by Mikael Hård and Andrew Jamison; and, finally, some strands of Modernist/Fascist Studies, in particular those of Roger Griffin and Dick Pels, who stress the modernist palingenetic impulse that underlies the ideological/political movements of the interwar period.

Κατηγορίες Nέες εκδόσεις