Domenica Minniti-Γκώνια: Le parole e i significati dell’italiano (Οι λέξεις και οι σημασίες της ιταλικής γλώσσας)

Domenica Minniti-Γκώνια, Le parole e i significati dell’italiano (Οι λέξεις και οι σημασίες της ιταλικής γλώσσας), Leader Books, Αθήνα 2010.

Από την ελληνική βιβλιογραφία τη σχετική με την ιταλική γλώσσα, έλειπε μία επιστημονική μελέτη που να περιγράφει με σφαιρικό και συστηματικό τρόπο την πιο γοητευτική και συνάμα ουσιαστική πλευρά αυτής της γλώσσας: το λεξιλόγιό της. Στο παρόν βιβλίο, γίνεται λόγος για τις λέξεις της ιταλικής γλώσσας, τις απαρχές τους στην Ελληνική ή τη Λατινική, τον δανεισμό τους από άλλες γλώσσες, και τις μεταβολές τους, ανάλογα με αυτές σε ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Οι μεταβολές είναι εμφανείς στους φθόγγους, τη μορφή αλλά και το περιεχόμενο των λέξεων, δηλαδή τη σημασία. Στο βιβλίο, το σημασιολογικό σύστημα της Ιταλικής εξετάζεται υπό το πρίσμα, αφενός της ιστορικής-συγκριτικής μεθόδου, η οποία είναι αυτή που επιτρέπει την ερμηνεία του ετύμου και των σημασιολογικών αλλαγών σε μεγάλο αριθμό ιταλικών λέξεων (διεύρυνση ή επέκταση, στένωση ή περιορισμός, μεταφορά, μεταβολή της σημασίας «επί το βέλτιστον» ή «επί τα χείρω»), αφετέρου της συγχρονικής σημασιολογίας, με την οποία εξετάζονται οι σχέσεις ανάμεσα στις ελάχιστες μονάδες που αποτελούν τον ιστό του λεξιλογίου (λεξήματα).

Κεντρικός στόχος του βιβλίου είναι να εισαγάγει τον μελετητή της Ξένης Γλώσσας στην κατάκτηση της Σημασιολογικής-Λεξικολογικής Δεξιότητας, δηλαδή της ικανότητας να χρησιμοποιεί on line – τουτέστιν σε επίπεδο εκφοράς – το μεγαλύτερο δυνατό μέρος του ιταλικού λεξιλογίου με τον πιο κατάλληλο τρόπο και σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Γλώσσες. Για τον σκοπό αυτό, και με γνώμονα τις θέσεις του Lexical Approach, επικεντρώνεται η έρευνα σε τρεις «διαδρομές» εμπνευσμένες από τη φυσική και την επικοινωνιακή-πολιτισμική προσέγγιση καθώς επίσης και την αντιπαραθετική ανάλυση. Έτσι, παρουσιάζονται οι δύο χιλιάδες λέξεις του «στοιχειώδους»  λεξιλογίου της Ιταλικής γλώσσας, χωρισμένες σε θεματικές περιοχές και  γλωσσονοητικές έννοιες (σχολείο, οικογένεια, καθημερινή ζωή, κτλ.), σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη Διδασκαλία της Ιταλικής γλώσσας στο Γενικό Λύκειο (Minniti 2008). Τέλος, εξετάζονται οι βασικοί κανόνες σχηματισμού των λέξεων στα Ιταλικά.

Η γλωσσική μορφή, για την οποία γίνεται λόγος στο παρόν βιβλίο, είναι η κοινή Ιταλική (italiano delluso medio), της οποίας λαμβάνονται επίσης υπόψη οι γεωγραφικές διαφοροποιήσεις (διάλεκτοι, ιδιώματα), τα ειδικά λεξιλόγια, οι στερεότυπες εκφράσεις (idioms): η γλώσσα, εντέλει, του ιταλικού «ρεπερτορίου». Μία γλώσσα λοιπόν, αρκετά διαφορετική από την τυποποιημένη μορφή την οποία συνήθως πραγματεύονται οι γραμματικές και τα διδακτικά εγχειρίδια που προορίζονται «για ξενόγλωσσους» μαθητές (italiano didattico). Η επικοινωνιακή και κοινωνιογλωσσολογική προοπτική, στην οποία τοποθετείται η εξέταση του λεξιλογίου, ενισχύεται με παραδείγματα αντιπαραθετικής ανάλυσης (από την Ιταλική, την Ισπανική και την Αγγλική), επικεντρώνοντας την προσοχή στους «ψεύτικους φίλους», δηλαδή στις φαινομενικά υπάρχουσες ομοιότητες ανάμεσα σε λέξεις μιας γλώσσας και της άλλης (deceptive cognates). Αυτοί αποτελούν, ως γνωστό, τους πραγματικούς «εχθρούς» της αποτελεσματικής επικοινωνίας και διαγλωσσικής μετάφρασης.

Η Βιβλιογραφία περιέχει α) αναφορές στα πιο σημαντικά έργα που δημοσιεύτηκαν για το λεξιλόγιο στην Αγγλική, τη Γερμανική, τη Γαλλική, την Ισπανική, την Ιταλική και την Ελληνική, β) επιλογή από ιταλικά λεξικά, μονόγλωσσα (χρηστικά, ετυμολογικά, συχνότητας, αντίστροφα, εγκυκλοπαιδικά, κ.ά.) και δίγλωσσα (ιταλικά-ελληνικά-ιταλικά), γ) ηλεκτρονικές πηγές για τη μελέτη του ιταλικού λεξιλογίου.

Δεδομένου ότι το βιβλίο απευθύνεται κυρίως στο ελληνικό κοινό, σχολιάζονται αρκετά παραδείγματα ομοιοτήτων και συσχετισμών μεταξύ της Ιταλικής και της Ελληνικής, ενώ για αναλυτικότερη και εκτενέστερη πραγμάτευση ο αναγνώστης παραπέμπεται σε υπό έκδοση βιβλίο της ίδιας συγγραφέα, που έχει ως θέμα: Οι ιταλικές λέξεις της Νέας Ελληνικής γλώσσας.



Κατηγορίες Nέες εκδόσεις