Χ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Ελληνική Βιβλιογραφία Θεατρικών Έργων, Διαλόγων και Μονολόγων: 1900-1940

 

Η δίτομη έκδοση με τίτλο «Ελληνική βιβλιογραφία θεατρικών έργων, διαλόγων και μονολόγων 1900-1940» έργο της Χρυσοθέμιδος Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Καθηγήτριας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας, εκδόθηκε το 2020 από το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, μετά από εισήγηση του Ακαδημαϊκού, αείμνηστου Σπύρου Α. Ευαγγελάτου, στον οποίο και αφιερώνεται. Το έργο, ενταγμένο στη σειρά εκδόσεων «Θεατρική Βιβλιοθήκη» προλογίζεται με επαινετικά λόγια από τον Γενικό Επόπτη της σειράς, διακεκριμένο θεατρολόγο Βάλτερ Πούχνερ, Επίτιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πρόκειται για μια εξαντλητική βιβλιογραφία, ειδικό ερευνητικό εργαλείο για την Ελληνική Θεατρολογία και τη Νεοελληνική Φιλολογία, με στόχο την καταγραφή της δραματουργικής εκδοτικής παραγωγής (πρωτότυπης και μεταφρασμένης) στην ελληνική γλώσσα, της περιόδου 1900-1940.

Η έκδοση αυτή συγκεντρώνει 5.344 αναγραφές θεατρικών έργων, διαλόγων και μονολόγων, (πρωτότυπων και μεταφρασμένων) στην ελληνική γλώσσα που εκδόθηκαν αυτοτελώς ή δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά έντυπα (περιοδικά, εφημερίδες, ημερολόγια, λευκώματα, επετηρίδες), επίσης σε συλλογικούς τόμους και σχολικά εγχειρίδια στη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, από το 1900 έως το 1940, έτος έναρξης του ελληνοϊταλικού πολέμου και περαιτέρω εμπλοκής της Ελλάδος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για την επίτευξη του στόχου αυτού ερευνήθηκε ένας μεγάλος αριθμός βιβλιοθηκών και ειδικών συλλογών και παράλληλα για τον εντοπισμό των δημοσιευμένων έργων σε περιοδικά έντυπα, αποδελτιώθηκαν 200 περιοδικά λόγου και τέχνης της εξεταζόμενης περιόδου, σε 170 από τα οποία εντοπίστηκαν δημοσιευμένα θεατρικά έργα και θεατρόμορφα κείμενα. Αποδελτιώθηκε επίσης όλη η συλλογή ημερολογίων του ΕΛΙΑ της εξεταζόμενης περιόδου ,επίσης σχολικά εγχειρίδια και συλλογικοί τόμοι.

Σε ειδικό κεφάλαιο έχουν επίσης καταγραφεί χειρόγραφα και δακτυλόγραφα έργα, πρωτότυπα και μεταφράσεις, που φέρουν χρονολογία της εξεταζόμενης περιόδου, προκειμένου να συμπληρωθεί η εικόνα της δραματουργικής συγγραφικής παραγωγής της ανωτέρω περιόδου, για διευκόλυνση των ειδικών μελετητών, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου στον εντοπισμό των δυσεύρετων αυτών κειμένων για περαιτέρω μελέτη και αξιοποίησή τους.

Κάθε λήμμα, πέρα από τα βασικά στοιχεία της αναγραφής (συγγραφέας/συγγραφείς, τίτλος, υπότιτλος, επιμελητής, μεταφραστής, τόπος έκδοσης, εκδότης, χρονολογία έκδοσης, σειρά) συμπληρώνεται με πρόσθετες χρήσιμες πληροφορίες :

α) τίτλος πρωτότυπου έργου για τα μεταφρασμένα έργα

β) ενδεικτική παραστασιογραφία

γ) μνεία προγενέστερων βιβλιογραφιών

δ) μνεία βιβλιοθηκών, όπου έχει εντοπιστεί η καταγραφόμενη αυτοτελής έκδοση, ή το περιοδικό έντυπο, όπου δημοσιεύεται το θεατρικό κείμενο. 2

Για την ταξινόμηση τοῦ ὑλικοῦ, ἔχει ἐπιλεγεῖ ἡ χρονολογικὴ κατάταξη τῶν λημμάτων σύμφωνα μὲ τὸ ἔτος ἔκδοσης κάθε αὐτοτελοῦς ἔκδοσης ἢ δημοσίευσης σὲ συλλογικοὺς τόμους, σχολικὰ ἐγχειρίδια, περιοδικά, ἐφημερίδες, ἡμερολόγια, ἐπετηρίδες καὶ λευκώματα. Ὅσον ἀφορᾶ τὰ χειρόγραφα/δακτυλόγραφα ἔργα, αὐτὰ ταξινομοῦνται σύμφωνα μὲ τὸ ἔτος ποὺ ἀναγράφεται στὸ αντίστοιχο τεκμήριο, ἀνεξάρτητα ἐὰν πρόκειται γιὰ αὐτόγραφο χειρόγραφο, ἢ γιὰ μεταγενέστερο ἀντίγραφο.

Στη συνέχεια το πλούσιο αυτό υλικό ταξινομήθηκε κατά ἀλφαβητικὴ σειρά τῶν λημμάτων, σύμφωνα μὲ τὸ ἐπίθετο τοῦ συγγραφέα, μέθοδος εὐρέως διαδεδομένη καὶ πολὺ χρηστική. Ἡ ἀλφαβητικὴ ταξινόμηση ἀποδείχτηκε πολλαπλὰ χρήσιμη γιὰ τὸν διαχωρισμὸ τῶν θεατρικῶν ἔργων σὲ πρωτότυπα καὶ μεταφράσεις. Γιὰ τοὺς Ἕλληνες συγγραφεῖς χρησιμοποιηθηκε τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο, ἐνῶ γιὰ τοὺς ξένους συγγραφεῖς τὸ λατινικὸ ἀλφάβητο.

Ἔτσι κάθε ἔτος χωρίστηκε ἐσωτερικὰ σὲ δύο ἑνότητες, στό:

α) Ελληνικό θέατρο και β) Ξένο θέατρο-Μεταφράσεις .

Το έργο συμπληρώνεται με τις πηγές της έρευνας((κατάλογο βιβλιοθηκών με τις συντομογραφίες τους, ειδική και γενική βιβλιογραφία, κατάλογο τίτλων περιοδικών, εφημερίδων, ημερολογίων, επετηρίδων, λευκωμάτων, αρχείων και ιστοσελίδων), επίσης με ευρετήρια Ελλήνων και ξένων συγγραφέων και τίτλων των ελληνικών και ξένων θεατρικών έργων, τα οποία συμβάλλουν στην άμεση πρόσβαση των αναζητούμενων πληροφοριών.

Η παρούσα έκδοση έρχεται να καλύψει ένα δυσαναπλήρωτο μέχρι σήμερα κενό στην καταγραφή της ελληνικής θεατρικής συγγραφικής δραστηριότητας κατά την εξεταζόμενη περίοδο, την οποία η μέχρι σήμερα Ελληνική Εθνική Βιβλιογραφία, τόσο με τα υπάρχοντα κενά της περιόδου 1901-1906 και 1921-1930, όσο και με τις ήδη εκδοθείσες βιβλιογραφίες αδυνατούσε να καλύψει.

Πρόκειται για μια ειδική, αναδρομική βιβλιογραφία, εξαντλητική ως προς το είδος του υλικού που περιλαμβάνει, και συστηματική ως προς το περιεχόμενο του λήμματος που φέρνει στην επιφάνεια ένα πλήθος τίτλων θεατρικών και θεατρόμορφων έργων της περιόδου του ελληνικού μοντερνισμού, καθώς και αυτής του μεσοπολέμου που αναδεικνύονται από τις πιο γόνιμες περιόδους της δραματουργίας του 20ού αιώνα και φιλοδοξεί να υπηρετήσει τις ερευνητικές ανάγκες Ελλήνων και ξένων θεατρολόγων ,καθώς και ευρύτερα μελετητών των ελληνικών γραμμάτων των νεοτέρων χρόνων ,αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου για την ανωτέρω θεματική κατά τρόπο τελεσφόρο και αποδοτικό.

Ενδεικτικά επισημαίνονται μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία από την ανωτέρω έρευνα:

Από τους 5344 τίτλους έργων, οι 4465 αφορούν αυτοτελείς εκδόσεις, καθώς και δημοσιεύσεις σε περιοδικά έντυπα και συλλογικούς τόμους ,οι 697 τίτλοι σε χειρόγραφα/δακτυλόγραφα έργα, 53 τίτλοι σε αχρονολόγητες εκδόσεις και 129 σε αχρονολόγητα χειρόγραφα/δακτυλόγραφα θεατρικά κείμενα.

Ειδικότερα οι αυτοτελείς εκδόσεις αριθμούν 1437 τίτλους (32,18%),οι δημοσιεύσεις σε περιοδικά 1943 τίτλους (43,51%),οι δημοσιεύσεις σε ημερολόγια 235 (5,26%)και σε εφημερίδες 153 τίτλους (3,42%). 3

Οι τίτλοι ελληνικών θεατρικών έργων ή θεατρόμορφων κειμένων ανέρχονται σε 3.139 (61,09%) και οι αντίστοιχοι της ξένης δραματουργίας σε 2023 (38,91%),με επικρατούσα τη γαλλική δραματουργία με 927 τίτλους (45,30%).Ακολουθεί η γερμανική δραματουργία με 284 τίτλους (13,88%),η αγγλική με 222 τίτλους (10,85%) και η ιταλική δραματουργία με 164 τίτλους (8 %),για να αρκεστούμε στις επικρατέστερες από τις άλλες ξένες δραματουργίες.

Από την πληθώρα των δεδομένων, στοιχεία που μπορούν να φανούν χρήσιμα στους μελετητές, αναλόγως των ερευνητικών τους ενδιαφερόντων αφορούν στην καλλιέργεια των δραματικών ειδών(δράμα, κωμωδία ,κωμειδύλλιο, λυρικό θέατρο ,παιδικό θέατρο κ.ά.), καθώς και των θεατρόμορφων λογοτεχνικών κειμένων(διαλόγων, διαλογικών διηγημάτων), επίσης στη συνολική μελέτη συγγραφέων , μεταφραστών, διασκευαστών και επιμελητών , στη μελέτη του περιοδικού τύπου (περιοδικά λόγου και τέχνης, οικογενειακά ή λαϊκά περιοδικά) και στην εκδοτική παραγωγή εκδοτικών οίκων και τυπογραφείων ανά ελληνική πόλη, ή πόλεις του εξωτερικού κ.ά

 



Κατηγορίες Nέες εκδόσεις